Inleiding Letterkunde/Literatuurwetenschap: Integriteit

Integriteit is een belangrijke eis die de wetenschappelijke gemeenschap haar leden oplegt. Die integriteit speelt tijdens verschillende wetenschappelijke activiteiten en op verschillende momenten.

In onderzoek:

• Open zijn over doelstellingen van onderzoeken tegenover proefpersonen, geënquêteerden of geïnterviewden.
• Zorgdragen voor bescherming van persoonlijke gegevens.
• Rechtmatig verkrijgen van data (dus niet gefingeerd).

Bij onderzoek én bij publiceren:

• Externe financiers of opdrachtgevers van onderzoek melden aan derden als hun medewerking wordt gevraagd; ook moeten deze externe belangen worden gemeld bij publicatie.

Bij schrijven/publiceren:

• Vermelden van de herkomst van data.
• Bronvermelding: recht doen aan werk van anderen.  Alle inzichten die direct zijn gebaseerd op werk van anderen moeten in een publicatie van een verwijzing naar dat werk worden voorzien, ongeacht de vorm van dat hergebruik, zoals directe inspiratie, parafrase of letterlijk citaat.
• Alleen verwijzen naar bronnen die je echt hebt gezien. Als er wordt verwezen naar een bron moet de auteur altijd deze originele bron hebben gezien. Je mag niet een originele bron citeren op basis van louter bibliografische gegevens of vermelding in een andere bron. Hooguit kun je indirect verwijzen volgens de methode "......., geciteerd in .....", maar als je dat vaak doet is dat niet sterk.
• Alleen citeren om inhoudelijke redenen, niet omdat je iemand anders, jezelf, een tijdschrift of een organisatie citaties wilt bezorgen

In het onderwijs:

• Recht doen aan verschillende wetenschappelijk perspectieven. Een docent moet niet bewust wetenschappelijke gezichtspunten aan studenten onthouden omdat deze niet de zijne zijn, of omdat deze zijn privébelangen of belangen als onderzoeker schaden.

Er is toenemende druk vanuit de maatschappij op wetenschappers om zich hier goed aan te houden. Belangeloosheid of in elk geval aanduiding van eventuele eigenbelangen en belangen van derden is cruciaal voor de geloofwaardigheid en gebruik van wetenschappelijke bevindingen. Deze gedragsregels gelden voor alle leden van de wetenschappelijke gemeenschap, inclusief studenten.

Vastgestelde regels en codes zijn te vinden bij:

• Het universitaire overzicht met gedragcodes (o.a. Nederlandse gedragscode wetenschapsbeoefening van de VSNU en de code zorgvuldige en integere wetenschap)
• Uitleg over fraude en plagiaat op de UU studentenwebsite
• VSNU: Nederlandse Gedragscode Wetenschappelijke Integriteit
• COPE: Code of conduct met regels voor redacteuren en uitgevers van tijdschriften; hierin staat waarop redacteuren de integriteit van ingediende manuscripten moeten beoordelen. Veel uitgevers hebben COPE onderschreven.

Plagiaat is hergebruik van materiaal zonder bronvermelding.

Binnen de wet mag je volgens het citatierecht delen van teksten aanhalen zonder dat het als plagiaat wordt gezien. Als je dat echter doet zonder bronvermelding schend je wel gedragscodes in de wetenschap.

Vaak wordt gevraagd naar redenen waarom plagiaat eigenlijk erg is. Er zijn er verschillende:

1. Profiteren van andermans werk (wat je eigen status onterecht maakt)
2. Anderen het voordeel van het gebruik van hun werk onthouden (credits, citatiescore)
3. Hinderen van de efficiënte voortgang van wetenschap
   • de lezer info onthouden waarmee hij/zij het gelezene kan waarderen (de eerdere publicatie kan een lage of hoge status hebben)
   • het de lezer moeilijker maken replicatieonderzoek te verrichten (zeker bij dataplagiaat)
   • de lezer verwijzingen naar verwante literatuur onthouden waardoor het moelijker wordt het werk in context te zien
   • tijd van lezer verdoen (met lezen reeds bekend materiaal of met achterhalen oorsprong)
4. Bedriegen van de koper van de publicatie die denkt dat hij iets koopt wat hij nog niet heeft (vooral bij omvangrijk plagiaat)

Er zitten aan plagiaat veel aspecten:

1. Wie is de auteur van het stuk waaruit iets is overgenomen: ander(en) / jezelf / jezelf + ander(en)
2. Wat is de aard van de overgenomen info: tekst / data / inzicht
3. Uit welk deel van de oorspronkelijke publicatie komt de overgenomen info: uit resultaten-discussie-conclusie (ernstiger) / uit overige delen
4. Wat is de omvang van de overgenomen info (in tekstequivalenten): deel zin / hele zin / meer zinnen
5. In welke vorm is de info overgenomen: parafrase / letterlijk / letterlijk met aanhalingstekens / samenvatting
6. Wat is de plaats of rol van het overgenomen segment in de nieuwe publicatie: in resultaten/discussie/conclusie (ernstiger) / in een ander deel

Als je al deze aspecten met elkaar kruist kom je op honderden soorten plagiaat. Sommige komen heel weinig voor, andere heel veel. Sommige zijn ernstiger dan andere.

Sommige vormen hebben een aparte naam, zoals zelfplagiaat voor overnames zonder bronvermelding waarin je zelf (mede)auteur bent van het oorspronkelijk stuk. Als je zelf de enige auteur bent van het oorspronkelijke stuk spelen de bovengenoemde redenen 1 & 2 niet, maar redenen 3 & 4 maken het nog steeds een ernstig vergrijp. Ben je slechts mede-auteur van een stuk dan gelden natuurlijk alle 4 de redenen waarom het verwijtbaar gedrag is.

Sommige vormen zijn zelfs af te keuren als er wél wordt verwezen, bijvoorbeeld als je heel grote delen overneemt of parafraseert of als deze een groot deel van de nieuwe publicatie uitmaken (in omvang of belang).

Er zijn ook vergrijpen die niets met plagiaat te maken hebben maar wel ernstig zijn, zoals overmatige zelfcitatie, waarbij je jezelf wel veel aanhaalt maar dat niet doet omdat het nuttig is voor het stuk maar louter om je citatiescore te doen stijgen.