Schrijfwijzer voor Moderne Talen: Essay

Een essay is een geïnformeerd, beargumenteerd opiniestuk, waarin je een vraag of stelling poneert en deze op zorgvuldige wijze beantwoordt dan wel onderbouwt. Vergeleken met een onderzoeksverslag, biedt het essay je meer vrijheid om je eigen betoog te ontwikkelen over een ‘kwestie’.

Het doel van een essay is om een bepaalde doelgroep te informeren, overtuigen, inspireren of tot actie aan te sporen. Belangrijk hierbij is dat je het onderwerp van het essay goed weet af te bakenen en relevante inzichten uit theoretische benaderingen en onderzoeksresultaten op een doeltreffende manier kunt inzetten om je eigen stellingname te onderbouwen. Dit betekent dat je voldoende inhoudelijke kennis in huis hebt om je punt te maken; dat je helder en boeiend formuleert (taal en tekststructuur); en dat je rekening houdt met de voorkennis en interesses van je publiek.

De vorm van een essay ligt minder vast dan bij andere tekstsoorten als een onderzoeksverslag of een wetenschappelijk artikel. Meestal formuleert de auteur een vraag of stelling, waarna hij de lezer meeneemt langs verschillende mogelijke antwoorden om vervolgens te beargumenteren welk antwoord het beste is. Ter voorbereiding op het schrijven van een essay is het daarom van belang dat je allereerst de feiten op een rijtje zet en (globaal) kijkt naar wat anderen van het onderwerp vinden. Door gebruik te maken van verschillende bronnen leer je het onderwerp vanuit verschillende invalshoeken te benaderen. Op basis van een selectie van de voor- en tegenargumenten kun je je eigen standpunt op scherp stellen. Belangrijk hierbij is de argumentatiestructuur. Een vaak gebruikte structuur is de volgende:

Inleiding

• De inleiding heeft de belangrijke functie om de aandacht van de lezer te trekken. Verwacht mag worden dat de inleiding uitnodigt tot verder lezen en richting geeft aan het betoog.
• Deze twee kwaliteiten van een inleiding worden versterkt door de titel van het essay.
• Na het introduceren van het onderwerp volgt de vraag of stelling die je in je stuk centraal stelt en een vooruitblik op de invulling van je betoog.

Kern

• Om de lezer te overtuigen van je stelling of antwoord op de gestelde vraag, draag je bewijs aan in de vorm van argumenten. Deze argumenten moeten aannemelijk zijn. Probeer stap voor stap uit te leggen wat je bedoelt, zodat de lezer inzicht krijgt in de manier waarop je tot je standpunt bent gekomen.
• Voor het verstevigen van je eigen stellingname is het van belang om ook tegenargumenten naar voren te brengen en deze te weerleggen.

Conclusie

• Allereerst omvat de conclusie het gedeelte van je tekst waarin de hoofdpunten zeer kort worden samengevat, geherformuleerd en met elkaar verbonden. Dat laatste is zeer belangrijk: het moet voor de lezer duidelijk zijn hoe de verschillende onderdelen van je betoog met elkaar samenhangen.
• Aan de hand daarvan bevestig je je standpunt of geef je een antwoord op je vraag.
• Ten slotte probeer je de aandacht van de lezer tot op het laatst vast te houden met een uitsmijter: het kernpunt van je betoog, vervat in een pakkende uitspraak of een passend citaat.

Je bent bij het schrijven van een essay minder gebonden aan wetenschappelijke stijlconventies. Maar pas op voor een al te persoonlijke of informele stijl en voor geforceerde lolligheid. Verder is het belangrijk dat je je realiseert dat titels en tussenkopjes niet alleen een informatieve, maar ook stimulerende functie hebben. Kijk hiervoor de kunst af van voorbeeldteksten en/of informeer bij je docent.