Bij het schrijven van een eigen tekst zul je (bijna) altijd gebruik maken van het werk van anderen. Je mag dit op drie manieren doen:
In elk van deze gevallen dien je naar het werk van de oorspronkelijke auteur (je 'bron') te verwijzen.
Het maakt daarbij niet uit waar die informatie vandaan komt; uit een wetenschappelijk tijdschrift, een scriptie, een congresverslag of rechtstreeks van het internet.
Als je materiaal hergebruikt zonder bronvermelding pleeg je plagiaat en dat kan ernstige consequenties hebben.
Citeren is het letterlijk overnemen van een tekst (of een afbeelding) uit een publicatie (een citaat).
Voorwaarden citeren
Citeren is toegestaan, mits aan alle onderstaande voorwaarden is voldaan:
Waarvoor gebruik je citaten?
Een citaat gebruik je om een punt te verduidelijken, of als je de oorspronkelijke formulering van een ander wilt analyseren.
Waar moet ik op letten bij citeren?
Je mag een citaat niet gebruiken als vervanging van je eigen tekst. Je verslag mag dus nooit bestaan uit aan elkaar geplakte citaten. Dat is plagiaat, ook als je wél naar de bron verwijst!
Let er bij citeren op dat je het citaat niet uit de originele context haalt. Als het citaat bijvoorbeeld ironisch bedoeld is, moet dat duidelijk blijken als je citeert. Je moet dus altijd citeren in overeenstemming met de oorspronkelijke bedoeling van de oorspronkelijke auteur.
Hoeveel mag ik citeren?
Hoeveel je precies mag citeren is afhankelijk van het doel waarmee je citeert en van de lengte van de brontekst. Het is moeilijk om daar duidelijke regels voor te geven. Soms is één regel voldoende, een andere keer heb je een hele alinea nodig. Als vuistregel kun je aanhouden dat voor elke regel die je citeert je zelf twee regels probeert te schrijven waarin je het citaat bespreekt.
Als je passages uit de tekst van iemand anders in eigen woorden probeert weer te geven noem je dat parafraseren. Hierbij probeer je de strekking van een passage uit de oorspronkelijke tekst te behouden zonder die tekst letterlijk te kopiëren (zoals bij citeren).
Bij parafraseren is het belangrijk dat je de ideeën van de ander echt in je eigen woorden omschrijft. Alleen een paar woorden veranderen, of de zinsvolgorde omgooien, is niet voldoende. Dat wordt ook als plagiaat beschouwd. Je kunt de tekst van de ander dan beter letterlijk citeren en je eigen ideeën daarop laten volgen.
Bij een samenvatting geef je een beknopt overzicht van de inhoud van of de ideeën uit (een deel van) een bron. Hierbij geef je de belangrijkste en meest relevante informatie uit die bron in eigen woorden weer. Een samenvatting is (meestal) aanzienlijk korter dan de originele tekst.
Parafraseren en samenvatten is toegestaan, mits aan de volgende voorwaarden is voldaan:
Plagiaat is het hergebruik van materiaal zonder bronvermelding waardoor het lijkt alsof het je eigen werk is. Ook parafraseren/samenvatten zonder bronvermelding is dus een vorm van plagiaat.
Er zijn regels die je moet volgen als je in je eigen werk gebruik maakt van het werk van anderen. Lees hieronder wat je moet doen om plagiaat te voorkomen.
Plagiaat is het hergebruik van materiaal zonder bronvermelding waardoor het lijkt alsof het je eigen werk is. Ook parafraseren/samenvatten zonder bronvermelding is dus een vorm van plagiaat.
De Universiteit Utrecht vat iedere vorm van wetenschappelijke misleiding op als een zeer ernstig vergrijp. De Universiteit Utrecht verwacht dat elke student en medewerker op de hoogte is van de normen en waarden op het gebied van wetenschappelijke integriteit en deze ook naleeft.
Hoe je op een correcte manier wetenschap beoefent is vastgelegd in verschillende codes/gedragsregels, onder andere de door de VSNU vastgestelde The Netherlands Code of Conduct for Scientific Practice.
Bij een vermoeden van plagiaat bij studenten kunnen sancties worden opgelegd.
5 tips om plagiaat te voorkomen:
Je kunt op veel verschillende manieren plagiaat plegen. Sommige vormen van plagiaat komen heel weinig voor, andere heel veel. Sommige zijn ernstiger dan andere.
Een bijzondere manier om plagiaat te plegen is een overname (of meerdere) zonder bronvermelding waarbij je zelf (mede)auteur bent van het oorspronkelijk stuk, dit wordt ook wel zelfplagiaat genoemd al is die term misleidend. Zelfplagiaat is in veel gevallen niet toegestaan en altijd in strijd met de wetenschappelijke integriteit.
Soms zijn overnames zelfs af te keuren als er wél wordt verwezen, bijvoorbeeld als je heel grote delen overneemt of parafraseert of als deze overnames een groot deel van de nieuwe publicatie uitmaken (in omvang of belang).
Er zijn ook vergrijpen die niets met plagiaat te maken hebben maar wel ernstig zijn, zoals overmatige zelfcitatie, waarbij je jezelf wel veel aanhaalt, maar dat niet doet omdat het nuttig is voor het stuk maar louter om je citatiescore te doen stijgen.
Het woord citeren heeft in het Nederlands meerdere betekenissen. Aan de ene kant heeft het de beperkte betekenis van het (letterlijk) kopiëren van stukjes tekst of afbeeldingen (zie de box Citeren op deze pagina) en aan de andere kant de meer algemene betekenis van het hele systeem van gebruiken van en verwijzen naar het werk van anderen (zie deze hele libguide).
Verwijzen, bronvermelden, referenties, citaties of citaten... De terminologie kan verwarrend zijn. Lees hier meer over in de box Spraakverwarring op de pagina Meer weten.
