NE2V13003 Letterkunde Nederlands III: Middeleeuwen (NL): De academische waarde van een bron bepalen

Bij het bepalen van de kwaliteit en wetenschappelijkheid van bronnen kun je uitgaan van drie soorten controle:

1. Controle door anderen, voorafgaand aan publicatie
   • redactie: redacties van wetenschappelijke tijdschriften zijn strenger dan die van niet-wetenschappelijke tijdschriften
   • uitgever: sommige uitgevers geven alleen wetenschappelijke boeken uit
   • peer review: de meeste wetenschappelijke tijdschriften en uitgevers vragen experts vooraf publicaties (blind of half blind) te beoordelen
   • zoekmachine/online bibliografie: sommige zoekmachines nemen alleen artikelen uit hoogwaardige, peer reviewed, tijdschriften op (Scopus en Web of Science bv.)
   • financier: sommige tijdschriften vereisen dat bij onderzoek wordt aangeduid wie het gefinancierd heeft (bv. bij artikelen over tests van nieuwe medicijnen)
2. Controle door anderen, achteraf
   • besprekingen (bij boeken): hoe zijn de recensies over het boek?
   • citaties (vooral bij artikelen:): wordt het stuk vaak geciteerd (rekening houdend met de publicatiedatum) en vooral: wat wordt er over gezegd?
   • open annotaties en post publication peer review in systemen als PubPeer en (voor preprints) Peer Community In en commentaren op de preprint platforms zelf.
3. Controle door jezelf
   • aanduiding van auteur en datering van de tekst (vooral bij webpagina's)
   • affiliatie van de auteur: de werkkring geeft soms wat extra zekerheid over wetenschappelijk niveau, bijvoorbeeld als de auteur bij een universiteit werkt
   • aanduiding doelgroep (vooral bij websites en rapporten)
   • aanwezigheid van expliciete vraagstellingen en conclusies
   • aanwezigheid van een verantwoording van de gebruikte methode: hoe heeft men het onderzoek aangepakt, waar komen gegevens vandaan?
   • aanwezigheid voldoende en hoogwaardige literatuurverwijzingen of noten: op welke inzichten baseert men zich?
   • het niveau van het taalgebruik

Doe recht aan het werk van anderen en verwijs hier zorgvuldig naar. Academische standaarden vereisen dat je door middel van referenties duidelijk maakt welke inzichten direct op het werk van anderen zijn gebaseerd, ongeacht de manier waarop je dit werk gebruikt (directe inspiratie, parafraseren, of woordelijke herhaling).

Meer informatie over het verwijzen naar bronnen en samenstellen van een bibliografie vind je in het boek Schrijven voor de Wetenschap of de Schrijfwijzer Moderne Talen

Hoe je met een tekst aan de slag gaat hangt af van je doel. Er zijn drie leesstrategieën.

1. Verkennend lezen
   Lees specifieke onderdelen van de publicatie (de titel, samenvatting, inleiding, conclusie) en scan de inhoud. 
2. Volledig lezen
   Lees de hele tekst, zin voor zin.
3. Kritisch lezen
   Vorm je eigen mening over de tekst.

Verkennend lezen is een nuttige strategie als je op zoek bent naar relevante literatuur.

Als je informatie uit webpagina's wilt gebruiken moet je extra voorzichtig zijn en nadenken welke rol je die informatie geeft in je betoog of analyse. Stel jezelf de volgende vragen en wees voorzichtig als het antwoord vaak nee is.

1. Is de naam van de auteur/maker beschikbaar (en is er meer over die auteur bekend)?

2. Is er een (mail)adres van de auteur/maker?

3. Is de webpagina vrij van (grote hoeveelheden) reclame?

4. Is het taalgebruik op de webpagina zorgvuldig en foutloos?

5. Wordt duidelijk gemaakt hoe de informatie op de pagina tot stand is gekomen?

6. Is er bronvermelding aanwezig (dus geen zinnen als 'uit onderzoek blijkt dat' zonder bronvermelding)?

7. Worden claims onderbouwd (dus geen zinnen zoals 'iedereen weet dat')

8. Worden nuanceringen aangebracht of wijst alle informatie dezelfde kant op?
9. Wordt aangegeven wat nog niet bekend of nog onzeker is?

10. Is aangegeven wanneer de pagina geschreven is of bijgewerkt?

11. Is de webpagina neutraal, of in elk geval zonder een sterk commercieel of politiek doel?

Dit geldt uiteraard niet voor wetenschappelijke artikelen of e-books die op websites staan.