Master ISW YDSC literatuuronderzoek: Selecteren van bronnen

Peerreview (Engels:peer review, ook wel aangeduid als collegiale toetsing of onderlinge toetsing) is een methode om de kwaliteit van (geschreven) werk te verbeteren, verifiëren of controleren door het werk te onderwerpen aan de kritische blik van een aantal gelijken (Engels: peers), meestal vakgenoten of collega's van de auteur.

(bron: Wikipedia) 

Hoe peerreview werkt wordt heel helder uitgelegd door onze collega's uit Groningen.

Of bekijk onderstaande video:

Library NCSU. This video is published under a Creative Commons 3.0 BY-NC-SA US license

Als je eenmaal een set aan bronnen hebt gevonden is het belangrijk om te bekijken ze voldoende aansluiten bij jouw onderwerp (relevantie).

Begin met het lezen van de samenvatting, maar als die niet voldoende informatie geeft bekijk dan ook de full text. Lees dan de introductie en conclusies, bekijk de kopjes en eventuele grafieken/tabellen/visualisaties).

Probeer dan een antwoord te vinden op (een deel van) onderstaande vragen:

1. Biedt de bron informatie die nuttig is voor het beantwoorden van je vraag?
2. Sluit het niveau van de informatie aan bij je vraag- en doelstelling?
3. Beantwoordt de bron je gehele vraag of slechts een aspect ervan? Denk aan: periode, personen, groepen etc. 
4. Geeft de informatie een algemeen beeld? Of gaat het in op uitzonderingen of specifieke gebieden?
5. Is de (sociale / culturele  / historische) context van het onderzoeksobject hetzelfde als in jouw geval?
6. Wanneer is het stuk gepubliceerd en wanneer is het onderzoek waarover wordt geschreven uitgevoerd (actualiteit)?

Bedenk dat je slechts zelden een bron vindt die je vraagstelling geheel beantwoordt.

Wil je een full text inzien: bekijk dan de verschillende opties die je hebt op de website van de Universiteitsbibliotheek Utrecht.

Het bestand Journal Citation Reports (JCR) bied je de mogelijkheid om de impact van tijdschriften te vergelijken.

De JCR vermeldt bij de tijdschriften (uit de Web of Science) een aantal 'journal metrics', deze vormen een indicatie van het belang dat wetenschappers aan artikelen uit die tijdschriften toekennen. De bekendste hiervan is de impact factor.
De impact factor is de verhouding tussen het aantal artikelen dat een tijdschrift (in een jaar) publiceert en het aantal keren dat artikelen uit het tijdschrift (gepubliceerd in de voorgaande twee jaar) worden geciteerd door anderen.

Er zijn twee edities van JCR: de Science Edition en de Social Sciences Edition. Voor de maatschappijwetenschappen is (uiteraard) de Social Sciences Edition het meest van belang. Je kunt je in de JCR beperken tot alleen de SSCI onder Categories by Rank > Select Edition
Net als Web of Science/ SSCI, maakt Journal Citation Reports deel uit van Web of Knowledge.

De uitgever van de JCR geeft op zijn website ' multiple tutorials in English about the Journal Citation Reports'

Of een artikel peer-reviewed is kan je niet altijd zien in het artikel zelf. Maar hoe kom je er dan wel achter?
Maak dan gebruik van onderstaande tips:

1. Als je geluk hebt staat er in het artikel: 'published in a peer reviewed section of the journal' of iets vergelijkbaars. In dat geval heb je je antwoord snel gevonden.
2. Ga na of het tijdschrift een peerreview procedure heeft. Dit wordt vaak vermeld op de homepage van het tijdschrift zelf, soms onder het kopje 'instructies voor auteurs' of 'instructies voor reviewers'. Voor een snelle check kun je ook in Google zoeken op de titel van het tijdschrift in combinatie met woorden als peer review of refereed, maar als je op deze manier niets vindt wil dat nog niet zeggen dat het tijdschrift geen peerreview hanteert.
3. Een artikel kan in een peer-reviewed tijdschrift staan, maar toch zelf niet peer-reviewed zijn. Denk dan bijvoorbeeld aan boekbesprekingen, gevalsbeschrijvingen of editorials. Als je twijfelt of een artikel wel geschikt is check dan ook of de rubriek/sectie van het tijdschrift waarin het artikel gepubliceerd is wel een peer-reviewed sectie is (kijk in de 'about' sectie van het tijdschrift).
4. Sommige databases hanteren een strenge selectie en nemen alleen peer-reviewed tijdschriften op, zoals Scopus, Web of Science en veel vakspecifieke databases (denk aan PsycInfo of PubMed). In sommige databases bestaat ook de mogelijkheid om te filteren op peer-reviewed artikelen. Daarmee filter je dan ook o.a. boeken of hoofdstukken uit boeken weg.

Bij het bepalen van de kwaliteit en wetenschappelijkheid van bronnen kun je uitgaan van drie soorten controle:

1. Controle door anderen, voorafgaand aan publicatie
   • redactie: redacties van wetenschappelijke tijdschriften zijn strenger dan die van niet-wetenschappelijke tijdschriften
   • uitgever: sommige uitgevers geven alleen wetenschappelijke boeken uit
   • peer review: de meeste wetenschappelijke tijdschriften en uitgevers vragen experts vooraf publicaties (blind of half blind) te beoordelen
   • zoekmachine/online bibliografie: sommige zoekmachines nemen alleen artikelen uit hoogwaardige, peer reviewed, tijdschriften op (Scopus en Web of Science bv.)
   • financier: sommige tijdschriften vereisen dat bij onderzoek wordt aangeduid wie het gefinancierd heeft (bv. bij artikelen over tests van nieuwe medicijnen)
2. Controle door anderen, achteraf
   • besprekingen (bij boeken): hoe zijn de recensies over het boek?
   • citaties (vooral bij artikelen:): wordt het stuk vaak geciteerd (rekening houdend met de publicatiedatum) en vooral: wat wordt er over gezegd?
   • open annotaties en post publication peer review in systemen als PubPeer en (voor preprints) Peer Community In en commentaren op de preprint platforms zelf.
3. Controle door jezelf
   • aanduiding van auteur en datering van de tekst (vooral bij webpagina's)
   • affiliatie van de auteur: de werkkring geeft soms wat extra zekerheid over wetenschappelijk niveau, bijvoorbeeld als de auteur bij een universiteit werkt
   • aanduiding doelgroep (vooral bij websites en rapporten)
   • aanwezigheid van expliciete vraagstellingen en conclusies
   • aanwezigheid van een verantwoording van de gebruikte methode: hoe heeft men het onderzoek aangepakt, waar komen gegevens vandaan?
   • aanwezigheid voldoende en hoogwaardige literatuurverwijzingen of noten: op welke inzichten baseert men zich?
   • het niveau van het taalgebruik