Training bij Introductie ISW Academische vaardigheden: Opdracht 4 Bronnen evalueren

Hoe ga je nu bepalen of een artikel geschikt is voor jou om te gebruiken?

• Begin bij het abstract en eventueel de aanwezige keywords. Hieruit kan je vaak al afleiden of het artikel relevant is voor jou. Wat zijn de belangrijke concepten en/of theorieen van het artikel en sluiten deze aan bij jouw onderzoeksvraag/-onderwerp? Raakt het artikel alleen zijdelings aan jouw onderwerp of is het echt de kern? En heeft het een vergelijkbare context (bijv. doelgroep, land)?
• Kom je er niet uit met het abstract, of is die er niet, open dan de full text. Is het artikel in een voor jou onleesbare taal of is er geen full text beschikbaar? Dan valt deze bron meteen af. Kan je het artikel wel lezen, begin dan met de introductie en bekijk de kopjes en eerste zinnen van de alinea's en lees de conclusies of het slot. Op basis daarvan kan je al vrij snel een goede indruk van de inhoud van een artikel krijgen.
• Herken je in het artikel de volgende elementen: een probleem- of vraagstelling, gebruikte methode (soms erg beknopt of tussen de regels door), bevindingen, discussie, belangrijkste conclusies/argumenten en verwijzingen naar (wetenschappelijke) literatuur (in literatuurlijst of notes)?  Dan kun je er redelijk zeker van zijn dat het een wetenschappelijke bron betreft.
• Kijk ook buiten het artikel. Is het in een wetenschappelijk peer-reviewed tijdschrift verschenen (lees hiervoor de informatie hieronder)?  Of komt het uit een wetenschappelijke bundel? Bekijk eens waar de auteurs werkzaam zijn. Is de auteur een journalist of een wetenschapper en verbonden aan een wetenschappelijke instelling? Wat heeft de auteur nog meer gepubliceerd?
• Herken je verschillende invalshoeken, bijvoorbeeld een psychologische benadering in combinatie met een economische, of een sociaal-geografische en een onderwijskundige benadering van het onderwerp? Komen de auteurs vanuit verschillende wetenschappelijke disciplines? Dan kan je er vanuit gaan dat het hier een interdisciplinair artikel betreft. 

Door een artikel op deze manier te scannen/skimmen kun je vrij snel een indruk krijgen van de bruikbaarheid van het artikel.

Wil je meer weten over relevantie en wetenschappelijkheid? Bekijk dan onze libguide over het evalueren van bronnen.

Peerreview (Engels:peer review, ook wel aangeduid als collegiale toetsing of onderlinge toetsing) is een methode om de kwaliteit van (geschreven) werk te verbeteren, verifiëren of controleren door het werk te onderwerpen aan de kritische blik van een aantal gelijken (Engels: peers), meestal vakgenoten of collega's van de auteur.

(bron: Wikipedia) 

Hoe peerreview werkt wordt heel helder uitgelegd door onze collega's uit Groningen.

Of bekijk onderstaande video:

Library NCSU. This video is published under a Creative Commons 3.0 BY-NC-SA US license

Of een artikel peer-reviewed is kan je niet altijd zien in het artikel zelf. Maar hoe kom je er dan wel achter?
Maak dan gebruik van onderstaande tips:

1. Als je geluk hebt staat er in het artikel: 'published in a peer reviewed section of the journal' of iets vergelijkbaars. In dat geval heb je je antwoord snel gevonden.
2. Ga na of het tijdschrift een peerreview procedure heeft. Dit wordt vaak vermeld op de homepage van het tijdschrift zelf, soms onder het kopje 'instructies voor auteurs' of 'instructies voor reviewers'. Voor een snelle check kun je ook in Google zoeken op de titel van het tijdschrift in combinatie met woorden als peer review of refereed, maar als je op deze manier niets vindt wil dat nog niet zeggen dat het tijdschrift geen peerreview hanteert.
3. Een artikel kan in een peer-reviewed tijdschrift staan, maar toch zelf niet peer-reviewed zijn. Denk dan bijvoorbeeld aan boekbesprekingen, gevalsbeschrijvingen of editorials. Als je twijfelt of een artikel wel geschikt is check dan ook of de rubriek/sectie van het tijdschrift waarin het artikel gepubliceerd is wel een peer-reviewed sectie is (kijk in de 'about' sectie van het tijdschrift).
4. Sommige databases hanteren een strenge selectie en nemen alleen peer-reviewed tijdschriften op, zoals Scopus, Web of Science en veel vakspecifieke databases (denk aan PsycInfo of PubMed). In sommige databases bestaat ook de mogelijkheid om te filteren op peer-reviewed artikelen. Daarmee filter je dan ook o.a. boeken of hoofdstukken uit boeken weg.

Bij het bepalen van de kwaliteit en wetenschappelijkheid van bronnen kun je uitgaan van drie soorten controle:

1. Controle door anderen, voorafgaand aan publicatie
   • redactie: redacties van wetenschappelijke tijdschriften zijn strenger dan die van niet-wetenschappelijke tijdschriften
   • uitgever: sommige uitgevers geven alleen wetenschappelijke boeken uit
   • peerreview: de meeste wetenschappelijke tijdschriften en boekuitgevers vragen experts vooraf publicaties (blind of halfblind) te beoordelen
   • zoekmachine/online bibliografie: sommige zoekmachines nemen alleen artikelen uit hoogwaardige, peer reviewed, tijdschriften op (Scopus en Web of Science bv.)
   • financier: sommige tijdschriften vereisen dat bij onderzoek wordt aangeduid wie het gefinancierd heeft (bv. bij artikelen over tests van nieuwe medicijnen)
2. Controle door anderen, achteraf
   • besprekingen (bij boeken): hoe zijn de recensies over het boek?
   • citaties (vooral bij artikelen:): wordt het stuk vaak geciteerd (rekening houdend met de publicatiedatum) en vooral: wat wordt erover gezegd?
3. Controle door jezelf
   • aanduiding van auteur en datering van de tekst (vooral bij webpagina's)
   • affiliatie van de auteur: de werkkring geeft soms wat extra zekerheid over wetenschappelijk niveau, bijvoorbeeld als de auteur bij een universiteit werkt
   • gebruik van bronnen uitgegeven door wetenschappelijke uitgevers
   • aanduiding doelgroep (vooral bij websites en rapporten)
   • aanwezigheid van expliciete vraagstellingen en conclusies
   • aanwezigheid van een verantwoording van de gebruikte methode: hoe heeft men het onderzoek aangepakt, waar komen gegevens vandaan?
   • aanwezigheid voldoende en hoogwaardige literatuurverwijzingen of noten: op welke inzichten baseert men zich?
   • het niveau van het taalgebruik