Skip to Main Content
Universiteitsbibliotheek – LibGuides

Training bronnen zoeken en gebruiken bij cursus GEO1-7003 : 5. Bronnen evalueren

Hoe bepaal je de relevantie van bronnen

klik voor maker van deze animatie

Stel jezelf de volgende vragen om te bepalen of een bron relevant is:

  1. Helpt de bron bij het beantwoorden van je hoofdvraag/deelvragen?
  2. Beantwoordt je bron je gehele vraag/deelvraag of slechts een aspect ervan?
  3. In welke mate stemt de hoofdvraag van je gevonden bron overeen met je eigen vragen?
  4. Hoe sterk lijkt het onderzoeksobject of de analyse-eenheid in het gevonden stuk op die in jouw paper/thesis? Het onderzoeksobject kan een periode zijn, of een persoon, een groep, een gebied, een stof, een ziekte, een proces etc..
  5. Is de context van het onderzoeksobject hetzelfde als in jouw geval?
  6. Wannneer is het stuk gepubliceerd en wanneer is het onderzoek waarover wordt geschreven uitgevoerd?

Bedenk dat je slechts zelden een bron vindt die je hoofd- en deelvragen geheel beantwoordt en die verslag doet van exact hetzelfde onderzoek of probleem als waar jij mee bezig bent.

Hoe bepaal je de wetenschappelijkheid van bronnen?

Bij het bepalen van de kwaliteit en wetenschappelijkheid van bronnen kun je uitgaan van drie soorten controle:

  1. Controle door anderen, voorafgaand aan publicatie
    • redactie: redacties van wetenschappelijke tijdschriften zijn strenger dan die van niet-wetenschappelijke tijdschriften
    • uitgever: sommige uitgevers geven alleen wetenschappelijke boeken uit
    • peerreview: de meeste wetenschappelijke tijdschriften en boekuitgevers vragen experts vooraf publicaties (blind of halfblind) te beoordelen
    • zoekmachine/online bibliografie: sommige zoekmachines nemen alleen artikelen uit hoogwaardige, peer reviewed, tijdschriften op (Scopus en Web of Science bv.)
    • financier: sommige tijdschriften vereisen dat bij onderzoek wordt aangeduid wie het gefinancierd heeft (bv. bij artikelen over tests van nieuwe medicijnen)
  2. Controle door anderen, achteraf
    • besprekingen (bij boeken): hoe zijn de recensies over het boek?
    • citaties (vooral bij artikelen:): wordt het stuk vaak geciteerd (rekening houdend met de publicatiedatum) en vooral: wat wordt erover gezegd?
  3. Controle door jezelf
    • aanduiding van auteur en datering van de tekst (vooral bij webpagina's)
    • affiliatie van de auteur: de werkkring geeft soms wat extra zekerheid over wetenschappelijk niveau, bijvoorbeeld als de auteur bij een universiteit werkt
    • gebruik van bronnen uitgegeven door wetenschappelijke uitgevers
    • aanduiding doelgroep (vooral bij websites en rapporten)
    • aanwezigheid van expliciete vraagstellingen en conclusies
    • aanwezigheid van een verantwoording van de gebruikte methode: hoe heeft men het onderzoek aangepakt, waar komen gegevens vandaan?
    • aanwezigheid voldoende en hoogwaardige literatuurverwijzingen of noten: op welke inzichten baseert men zich?
    • het niveau van het taalgebruik

Soorten tijdschriften

Hoewel in alle periodieken over hetzelfde geschreven kan worden (klimaatverandering, de financiële crisis, popmuziek) zijn de verschillen tussen tijdschriften groot. Wetenschappelijke tijdschriften gebruik je om te kijken wat er over een onderwerp al bekend is uit onderzoek en om te citeren. Vakbladen gebruik je om je discipline en de organisatie er van te leren kennen en soms ook om te citeren. Opiniebladen informeren je over wat speelt in de maatschappij. De populaire tijdschriften zijn vooral enthousiasmerend en verstrooiend.

  wetenschappelijk tijdschrift vakblad opinieblad populair tijdschrift
auteurs altijd genoemd, altijd wetenschappers. meestal met aanduiding werkadres, redactie doet alleen soms inleiding meestal genoemd, meestal wetenschappers, redactie doet alleen soms inleiding meestal genoemd, soms anoniem, veel stukken door redactie meestal genoemd, soms anoniem, zeer veel stukken door redactie
betaling auteurs werken zonder betaling, redacteurs vaak zonder betaling, eindredactie betaalde professional betaalde kernredactie, auteurs werken gratis betaalde redactie, artikelen door anderen ook betaald betaalde kernredactie, artikelen vn free lancers ook betaald
bronnen vrijwel altijd literatuurverwijzingen, vaak >10 soms literatuurverwijzingen, vaak <5 meestal geen literatuurverwijzingen meestal geen literauurverwijzingen
kwaliteitscontrole peer review redactie redactie redactie
soort inhoud onderzoeksresultaten, analyse, discussie, veel jargon nieuws, trends in het vakgebied, kortere analytische stukken nieuws, interviews, achtergrond, discussie, politiek reportages, beeldartikelen
typerende artikellengte 2.500-10.000 woorden 400-2.000 woorden 500-1.500 woorden 300-1.200 woorden
paginanummering loopt vaak door over hele jaargang soms doorlopend, meestal per aflevering per aflevering per aflevering
design simpele cover, weinig foto's, veel grafieken, tabellen, scham's, zeer weining advertenties, veel regels over opbouw en opmaak artikel relatief goedkoop design, vrij veel advertenties veel nieuwsfoto's en foto's van personen, veel advertenties kleurrijk, veel foto's
typerende verschijningsfrequentie 4-10/j 8-12/j 26-52/j 12-52/j
voorbeelden PLOS One, Environment & Planning. Journal of bacteriology, American Economic Review, Physical Review, Studies in history Economisch Statistische Berichten, Geografie, Economist, Groene Amsterdammer, Elsevier, Vrij Nederland, Opzij, Time, Der Spiegel National Geographic, Avantgarde, Avenue, Elle, Quest, OOR

Sommige vakbladen zijn er op gericht een vak bij een breed publiek onder de aandacht te brengen en hebben daardoor veel kenmerken van een populair tijdschrift. Voorbeelden hiervan zijn: Historisch Nieuwsblad, Filosofie Magazine, Psychologie Magazine.

Anatomie van een artikel

Veel wetenschappelijke artikelen hebben de volgende opbouw:

  1. Naam en jaargang tijdschrift
  2. Titel artikel
  3. Auteurs
  4. Samenvatting
  5. (Auteurs)trefwoorden
  6. Inleiding
  7. Probleem
  8. Bespreking van eerder onderzoek
  9. Methode
  10. Dataverzameling
  11. Analyse
  12. Bespreking resultaten
  13. Conclusie
  14. Literatuurverwijzingen
  15. Bijlagen

Veel artikelen in online tijdschriften kun je bekijken in PDF (makkelijk te printen, prettig lezend) of in HTML (online lezen, maar vaak veel meer functionaliteit zoals links naar referenties, inhoudsopgave, multimedia, grafiekenoverzicht e.d.)