Bronnen evalueren

Als je naast wetenschappelijke publicaties ook informatie uit webpagina's wilt gebruiken moet je daarbij extra voorzichtig zijn en nadenken welke rol je die informatie geeft in je betoog of analyse.

Stel jezelf bij webpagina's de volgende vragen en wees erg voorzichtig als het antwoord vaak nee is.

1. Is de naam van de auteur/maker beschikbaar (en is er meer over de auteur of uitgevende organisatie bekend)?
2. Is er een (mail)adres van de auteur/maker?
3. Is de webpagina vrij van (grote hoeveelheden) reclame?
4. Is het taalgebruik zorgvuldig en foutloos?
5. Is duidelijk hoe de informatie op de pagina tot stand is gekomen?
6. Is er bronvermelding aanwezig (dus geen zinnen als 'uit onderzoek blijkt dat' zonder bronvermelding)?
7. Is er onderbouwing van claims (dus geen zinnen zoals 'iedereen weet dat')
8. Worden nuanceringen aangebracht of wijst alle informatie dezelfde kant op?
9. Wordt aangegeven wat nog niet bekend of nog niet zeker is?
10. Is aangegeven wanneer de pagina geschreven is of bijgewerkt?
11. Is de pagina neutraal of in elk geval zonder een sterk commercieel of politiek doel?

Er zijn diverse typen zoeksystemen die verschillen in de mate van wetenschappelijke betrouwbaarheid.

1. ​Algemene bibliografische databases: wetenschappelijk betrouwbaar
   • ​​Er zijn algemene bibliografische databases (Scopus en Web of Science) die enkel wetenschappelijk materiaal en peer reviewed artikelen bevatten in alle disciplines.
2. Vakspecifieke bibliografische databases: wetenschappelijk​ betrouwbaar
   • ​Vakspecifieke bibiografische databases (bv. PsycInfo en PubMed) proberen wetenschappelijk materiaal in een vakgebied zo breed mogelijk doorzoekbaar te maken.
3. Grote hybride, globale zoeksystemen: geen zekerheid over wetenschappelijk niveau​
   • Overkoepelende zoeksystemen zoals Google Scholar zijn minder betrouwbaar op het gebied van wetenschappelijke kwaliteit, omdat de selectiecriteria vrij grof en deels technisch van aard zijn. Ook zijn hier erg veel bronnen en databases in opgenomen waardoor er totaal geen zekerheid over het wetenschappelijk niveau is.
4. Universitaire bibliotheekcatalogi: wetenschappelijk relevant
   • Materiaal in universitaire bibliotheekcatalogi is opgenomen vanwege de relevantie voor onderwijs en onderzoek van de betreffende universiteit. Daar kunnen dus ook populair wetenschappelijke en niet-wetenschappelijke bronnen tussenzitten die wel relevant zijn.​

De selectie- en opnamecriteria van een bepaald zoeksysteem kunnen iets zeggen over de basiskwaliteit van de bronnen die je er in vindt.

1. Advies van een content selection & advisory board: Sommige zoeksystemen nemen bronnen op, op basis van het advies van een groep experts. Scopus, maar ook Web of Science, zijn hier een voorbeeld van.
2. Citaties: Citaties kunnen gezien worden als een criterium voor kwaliteit. In bijvoorbeeld Web of Science wordt de hoeveelheid citaties van een tijdschrift gebruikt als een van de selectie- en opnamecriteria.
3. Peer reviews:  zoeksystemen kunnen besluiten alleen bronnen op te nemen die peer reviewed zijn. De meeste wetenschappelijke zoeksystemen hanteren dit criterium. Bij peer review worden artikelen (blind of half blind) voorgelegd aan deskundigen, nog voor publicatie. Op die manier wordt een minimale wetenschappelijke kwaliteit gegarandeerd. Het betekent echter niet dat artikelen uit peer reviewed bronnen altijd beter zijn dan die zonder peer review.
4. Relevantie: bibliotheekcatalogi en vakspecifieke zoeksystemen nemen bronnen op vanwege hun relevantie voor onderwijs en onderzoek binnen het betreffende instituut of vakgebied.
5. Technische criteria: diverse zoeksystemen gebruiken technische voorwaarden om bronnen op te nemen. Google Scholar bijvoorbeeld maakt ook gebruik van een geautomatiseerd systeem dat op basis van verschillende elementen teksten herkent als wetenschappelijk.