Biologie: Academisch Schrijven: Systematisch zoeken

Het bedenken van de juiste zoektermen is een van de belangrijkste onderdelen van je zoekstrategie.

Ga bij elk onderdeel van je zoekvraag op zoek naar de bijbehorende termen. Denk hierbij aan:

• ​synoniemen (trouwerij / bruiloft)
• bredere termen (universiteit / hoger onderwijs)
• smallere termen (kinderen / kleuters)
• verwante termen (training / coaching)
• antoniemen (termen met een tegenovergestelde betekenis, zoals ouder en kind of ziek en gezond)
• personen en instanties die belangrijk zijn voor je onderwerp
• termen die iets zeggen over tijd en ruimte (bijv. periodes, eeuwen, plaatsnamen, landen) 

Denk bij elk van deze termen ook aan de verschillende woordvormen:

• bijvoorbeeld enkelvoud / meervoud 
• werkwoordvervoegingen
• zelfstandig / bijvoeglijk naamwoord e.d.)
• spellingsvarianten (labor / labour)
• gebruikte afkortingen
• vertaling naar voor onderwerp en vakgebied relevante talen

​Corrigeer je zoektermen naar aanleiding van wat je tegen komt in je zoekresultaten. Als je dit van het begin af aan doet zie je snel welke (nieuwe) termen de juiste resultaten opleveren en welke niet. Herhaal dit zolang als nodig.

Je hoeft niet alles zelf te verzinnen. Maak gebruik van hulpmiddelen:

• woorden uit een verkenning op bijvoorbeeld Wikipedia
• woorden uit de zoekresultaten van zoekmachines
• woorden uit reeds gevonden bronnen, bijvoorbeeld door de auteur meegeleverde trefwoorden (author keywords)
• woordenboeken
• thesauri (overzichten van geselecteerde woorden of concepten en hun onderlinge relatie binnen een bepaald interesse- of vakgebied, vaak aangeboden bij grote zoeksystemen)

Bij belangrijke zoekacties voor een groter werkstuk of thesis is het een goed idee om als onderdeel van je zoekstrategie een zoekprofiel te maken. Met andere woorden: schrijf op in een document wat je gaat doen / gedaan hebt en welke keuzes daaraan ten grondslag liggen / lagen.

In een zoekprofiel zet je bijvoorbeeld:

• je zoekvraag
• de hoofdelementen/variabelen uit die vraag
• eventuele beperkingen (tijd, plaats, publicatiejaar, taal)
• het soort informatie dat je zoekt en de daarbij behorende publicatievormen (artikelen, social media)
• de zoektermen en alternatieve zoektermen voor elk van je hoofdelementen en afbakeningen
• de te kiezen / gekozen zoekmethodes (wellicht meerdere)
• de te kiezen / gekozen zoeksystemen (op basis van inhoud, gewenste publicatievormen en zoekmethode)

Tijdens het zoeken kun je uiteraard zaken wijzigen, toevoegen of afstrepen als ze zijn gedaan of (bij zoektermen bijvoorbeeld) toch niet nuttig bleken.

Uitgaande van een eerste zoekterm kun je meer termen bedenken door het onderstaande schema zo ver als mogelijk in te vullen. Met woordvarianten wordt bedoeld enkelvoud/meervoud, zelfstandig/bijvoeglijk gebruikt en werkwoordsvervoegingen, bijvoorbeeld: migration, migrations, migrate, migrating, migrated. En dan heb je ook nog afkortingen (CAD / Computer Aided Design). Er zijn geen zoekmachines die automatisch op al deze varianten zoeken. Veel professionele systemen ondersteunen wel afbreken op de door alle varianten gedeelde stam van het woord, vaak met een asterisk. In dit geval dus: migrat*.

Naast Engels en Nederlands zijn nog andere talen van belang: voor sommige vakgebieden (uiteraard talen, cultuur, maar ook filosofie en theologie) en voor sommige onderwerpen en gebieden (Latijns-Amerika, Franstalig Afrika). Voor sommige vakken (biologie, geneeskunde) zijn ook Latijnse termen van belang

Los van al deze termen die samenhangen met je hoofdterm kun je ook nog termen bedenken die op een of andere manier je onderwerp verder inkaderen:

• personen of organisaties die iets met je onderwerp te maken hebben
• termen die een precisering in de tijd, ruimte (periodes, eeuwen, plaatsnamen, landen) aanduiden
• termen die een bepaalde wetenschappelijke benadering, stroming of methode aanduiden