Skip to Main Content
Universiteitsbibliotheek – LibGuides

Inleiding geschiedwetenschap: Stappenplan literatuur zoeken

Stappenplan bij het zoeken van literatuur op onderwerp

Boeken en artikelen zul je lang niet altijd aangereikt krijgen via een digitale reader, Blackboard of op de collegeplank. Hieronder een korte handleiding bij hoe je effectief kunt zoeken naar literatuur.

Vooraf: baken je onderwerp af (in overleg met je docent)
Hoe specifieker je je onderwerp kunt benoemen, hoe gerichter je kunt zoeken en hoe beter je kunt selecteren of gevonden artikelen relevant zijn of niet. Begin bijvoorbeeld met het beantwoorden van de vragen: wie, wat, waar, wanneer, waarom, hoe? Wie zijn er bij betrokken bij je onderwerp, wat betekent je onderwerp (definieer begrippen), waar komt je onderwerp voor (geografisch), wanneer komt je onderwerp voor (tijdsperiode),


Bepaal ook vanuit welke discipline of subdiscipline je je onderwerp benadert (bijv. sociologisch of economisch of anders). Dit komt mogelijk overeen met één van de aspecten uit de boekencollectie voor Geschiedenis (pagina 10 in de pdf van de onderwerpsindeling).

Stappen (verder uitgewerkt hieronder).

1. Bedenk goede zoektermen
Dit zijn kernwoorden die te maken hebben met de aspecten in je zoekvraag.

2. Kies een aantal relevante zoeksystemen
Een paar algemene, multidisciplinaire zoekmachines naast een paar vakspecifieke zoeksystemen voor historici. 

3. Zoek de literatuur
Combineer stap 1 en 2.

4. Evalueer
Is de gevonden literatuur relevant? Is deze bron betrouwbaar?

Kies multidisciplinaire zoeksystemen

Bij het zoeken naar de recentie van het boek van Kershaw heb je PiCarta al voorbij zien komen. Dat is een zoeksysteem die je voor veel verschillende vakgebieden kunt gebruiken. Wat we noemen een multidiciplinair zoeksysteem. De belangrijkste multidisciplinaire zoekmachines voor het zoeken naar literatuur zijn:

Alle zoekmachines hebben hun eigen sterktes en zwaktes. Je zoekt efficiënter en je zoekresultaat is completer als je die allemaal leert kennen. Bij het verkennen van de dekking en de zoekopties van zoeksystemen heb je veel aan de hulpschermen van het systeem zelf, maar ook aan tutorials en LibGuides. Kijk voor de tutorials op de LibGuides homepage of zoek ze met Google.

Artikelen kun je ook heel goed vinden door literatuurverwijzingen en citaties te volgen uit en naar reeds gevonden publicaties.

In de LibGuide Zoekstrategie >Waar zoek ik artikelen?  staan alle mogelijkheden bij elkaar.

Kies vakspecifieke zoeksystemen voor Geschiedenis

Er is op onze website een verzameling zoeksystemen beschikbaar. In deze lijst staan verschillende typen zoeksystemen, zoals je kunt zien wanneer je het pull down menu opent.

Een belangrijk type zoeksysteem als je literatuur zoekt is de bibliografie. Hoeveel heb je er voor Geschiedenis?
Bibliografiëen zijn verzamelingen wetenschappelijk materiaal rond een thema.  Er zijn bibliografieën gespecialiseerd in een bepaalde regio (DBNG voor Nederland, Sabine voor Utrecht), of in een periode (IMB, International Medieval Bibliography). Afhankelijk van jouw onderwerp zul je een eigen samenstelling maken van relevante bibliografische zoeksystemen.

Andere mogelijk interessante typen zoeksysteem zijn:

  • Encyclopedieën (Cambridge Histories Online bijvoorbeeld.)
  • Biografieën (Biografisch Portaal van Nederland, American National Biography)

Zoektermen bedenken

Het bedenken van de juiste zoektermen is een van de belangrijkste onderdelen van je zoekstrategie.

Ga bij elk onderdeel van je zoekvraag op zoek naar de bijbehorende termen. Denk hierbij aan:

  • ​synoniemen (trouwerij / bruiloft)
  • bredere termen (universiteit / hoger onderwijs)
  • smallere termen (kinderen / kleuters)
  • verwante termen (training / coaching)
  • antoniemen (termen met een tegenovergestelde betekenis, zoals ouder en kind of ziek en gezond)
  • personen en instanties die belangrijk zijn voor je onderwerp
  • termen die iets zeggen over tijd en ruimte (bijv. periodes, eeuwen, plaatsnamen, landen) 

Denk bij elk van deze termen ook aan de verschillende woordvormen:

  • bijvoorbeeld enkelvoud / meervoud 
  • werkwoordvervoegingen
  • zelfstandig / bijvoeglijk naamwoord e.d.)
  • spellingsvarianten (labor / labour)
  • gebruikte afkortingen
  • vertaling naar voor onderwerp en vakgebied relevante talen

​Corrigeer je zoektermen naar aanleiding van wat je tegen komt in je zoekresultaten. Als je dit van het begin af aan doet zie je snel welke (nieuwe) termen de juiste resultaten opleveren en welke niet. Herhaal dit zolang als nodig.

Je hoeft niet alles zelf te verzinnen. Maak gebruik van hulpmiddelen:

  • woorden uit een verkenning op bijvoorbeeld Wikipedia
  • woorden uit de zoekresultaten van zoekmachines
  • woorden uit reeds gevonden bronnen, bijvoorbeeld door de auteur meegeleverde trefwoorden (author keywords)
  • woordenboeken
  • thesauri (overzichten van geselecteerde woorden of concepten en hun onderlinge relatie binnen een bepaald interesse- of vakgebied, vaak aangeboden bij grote zoeksystemen)