Inleiding Letterkunde/Literatuurwetenschap: Bronvermelding

Correct citeren vergroot de leesbaarheid en controleerbaarheid/betrouwbaarheid van publicaties.

Door je bronnen correct en volledig te vermelden, maak je duidelijk welke informatie je van andere auteurs hebt overgenomen en waar de lezer de oorspronkelijke informatie kan vinden. Zo kan hij/zij controleren of je de informatie juist hebt weergegeven.

Goed citeren draagt bij aan de transparantie van wetenschappelijke communicatie en het voorkomen van plagiaat.

Ook maak je de lezer duidelijk hoe jouw publicatie zich verhoudt tot andere publicaties op hetzelfde terrein en wijs je op publicaties die interessant zouden kunnen zijn.

Verwijzingen in de tekst, of in een voet- of eindnoot, geven kort aan wat de bron is. Ze moeten de lezer in staat stellen de literatuuropgave terug te vinden in de literatuurlijst aan het einde van een boek/hoofdstuk/artikel. De termen verwijzingen, referenties, citaties, bronvermelding, worden vaak als synoniem gebruikt.

Citeren is het letterlijk overnemen van een tekst. Citeren is toegestaan, mits aan alle onderstaande voorwaarden is voldaan:

• De bron is op de juiste manier vermeld (ook als het een internetbron is);
• Het citaat is letterlijk overgenomen en in de oorspronkelijke taal;
• Het begin en einde van het citaat is duidelijk aangegeven (bijv. door het citaat tussen aanhalingstekens te plaatsen of als een blok tekst te laten inspringen).

Een citaat gebruik je om een punt te verduidelijken, of als je de oorspronkelijke formulering van een ander wilt analyseren. Je mag een citaat niet gebruiken als vervanging van je eigen tekst. Je verslag mag dus nooit bestaan uit aan elkaar geplakte citaten. Dat is plagiaat, ook als je wél naar de bron verwijst!

Hoeveel je precies mag citeren is afhankelijk van het doel waarmee je citeert en van de lengte van de brontekst. Het is moeilijk om daar duidelijke regels voor te geven. Soms is één regel voldoende, een andere keer heb je een hele alinea nodig. Als vuistregel kun je aanhouden dat voor elke regel die je citeert je zelf twee regels probeert te schrijven waarin je het citaat bespreekt.

Let er bij citeren op dat je het citaat niet uit de originele context haalt. Als het citaat bijvoorbeeld ironisch bedoeld is, moet dat duidelijk blijken als je citeert. Je moet dus altijd citeren in overeenstemming met de bedoeling van de oorspronkelijke auteur.

Parafraseren is het in eigen woorden weergeven van de ideeën van anderen. Hierbij probeer je de strekking van een passage uit de oorspronkelijke tekst te behouden zonder die tekst letterlijk te kopiëren (zoals bij citeren). Dit kun je bijvoorbeeld doen als de oorspronkelijke passage erg lang of ingewikkeld is. Parafraseren is toegestaan, mits aan de volgende voorwaarden is voldaan:

• De bron is op de juiste manier vermeld (ook als het een internetbron is);
• Er duidelijk aangegeven is wat jouw eigen ideeën zijn en wat je van een ander hebt overgenomen.

Bij parafraseren is het belangrijk dat je de ideeën van de ander echt in je eigen woorden omschrijft. Alleen een paar woorden veranderen, of de zinsvolgorde omgooien, is niet voldoende. Dat wordt als plagiaat beschouwd. Je kunt de tekst van de ander dan beter letterlijk citeren en je eigen ideeën daarop laten volgen.

De lezer moet kunnen nagaan uit welke bronnen bepaalde informatie afkomstig is. De naam van de auteur en het paginanummer moeten dus voorkomen in de tekst van je essay. Hieronder zie je hoe je dit kunt doen volgens de regels van de MLA stijl, die vaak door geesteswetenschappers wordt gebruikt.

Voorbeeld:

Volgens de Amerikaanse literatuurwetenschapper Fredric Jameson is de pastiche “one of the most significant features or practices in postmodernism today.” (4)

of

Pastiche is “one of the most significant features or practices in postmodernism today.” (Jameson 4)

Uit deze zinnen valt steeds op te maken dat er verwezen wordt naar pagina 4 van een boek (of artikel) van Jameson.

De volledige verwijzing naar je bron neem je op in je bibliografie aan het eind van je essay (zie tabblad MLA stijl). Korte citaten van minder dan 40 woorden hebben de voorkeur. Daar waar je de auteur letterlijk aanhaalt, gebruik je aanhalingstekens. Bij een langer citaat, gebruik je een nieuwe regel en een tab. Dat maakt duidelijk, dat het om een citaat gaat, je gebruikt nu dan ook geen aanhalingstekens.

Dat ziet er dan zo uit:

De Amerikaanse literatuurwetenschapper Fredric Jameson geeft de volgende definitie over pastiche:

Pastiche is, like parody, the imitation of a peculiar or unique style, the wearing of a stylistic mask, speech in a dead language: but it is a neutral practice of such mimicricy, without parody’s ulterior motive, without the satirical impulse, without laughter, without that still latent feeling that there exists something normal compared with which what is being imitated is rather comic. (4)

Als je gaat citeren, ervaar je direct gemak van de volgende tips:

1. Of je nu wel of niet een formele set van citeerregels (citatiestijl) hanteert, uitgangspunt is altijd
   • ​Volledigheid: noteer in je bibliografie alle informatie die nodig is om de bron (in de versie/editie zoals jij deze hebt gebruikt) te vinden
   • Eenduidigheid & consistentie: noteer dezelfde soorten bronnen op consequente wijze.
2. Houd je aan de citatiestijl aanbevolen door je opleiding of docent.
3. Maak als je veel gaat citeren gebruik van een literatuurmanagementtool zoals RefWorks, Endnote, Zotero, Papers of Mendeley; dat bespaart tijd.

Er zijn wat betreft vorm twee hoofdgroepen van citatiestijlen:

1. In-text citations stijl ofwel teksthaken stijl: de verwijzingen naar de bron worden in de lopende tekst geheel of afgekort geplaatst tussen ronde haakjes (Jameson 4). Voorbeelden van deze citatiestijl zijn APA en MLA.

2. Numerieke verwijzingen stijl: opeenvolgende cijfers in de lopende tekst verwijzen naar voet-/eindnoten waarin de bron wordt vermeld en/of toegelicht [1]. Bijvoorbeeld de Nature of de Vancouver Referencing Styles.

                  1. Sacks O, Schulman M. Steroid Dementia: an overlooked diagnosis? Neurology. 2005; 64(4): 707-709.

3. Sommige citatiestijlen kennen beide varianten, zoals de Chicago/Turabian stijl.